Tin vịt trên báo Việt Nam Tin vịt

Tại nhiều nước thì báo trực tuyến đưa tin vịt để giải trí là chuyện bình thường, miễn là tuân thủ pháp luật, chẳng hạn như luật về tội phỉ báng, sự riêng tư, bản quyền. Báo trực tuyến ở Việt Nam thường dịch tin vịt từ các báo Nga, Trung Quốc,... và đăng tải, làm một số người đọc tin theo và có niềm vui khám phá sự lạ trong vài ngày. Một số tin vịt trong nước thường là dàn dựng với mục đích ác ý để hạ uy tín sự việc hay mặt hàng nào đó.

Tin vịt dịch

  • Báo Независимая (Độc lập) ở Liên bang Nga đăng nhiều phiên bản của tin "Tàu khu trục Mỹ Donald Cook lại bị uy hiếp thần kinh" (Американский эсминец "Дональд Кук" опять подвергся психической атаке) [26]. Năm 2014 báo trực tuyến Việt Nam đã từng gặp và dịch một phiên bản của tin này, với dòng tít "27 thủy thủ tàu khu trục USS Donald Cook đang triển khai ở Biển Đen đã xin thôi việc vì lo sợ máy bay chiến đấu Nga" [27].
  • Báo Nga Московский Комсомолец (MK.ru, Thanh niên Cộng sản Moskva) năm 2014 thì đăng tin giật gân về máy bay của Malaysia MH370 không rơi xuống Nam Ấn Độ Dương, mà vẫn nguyên vẹn, hành khách bị bắt cóc đưa tới Kandahar, Afghanistan, và cũng được báo Việt dịch đăng lại [28].
  • "Người Trung Quốc mọc sừng" là mô tip thường xuất hiện ở báo trực tuyến Trung quốc [29][30]. Những sự kiện kỳ lạ non testatum như vậy không gây ra sự chú ý về y - sinh học nào trên thế giới.

Bạch tuộc con nở trong khoang miệng

Giữa tháng 12/2017 nhiều báo trực tuyến đăng tin "Ăn bạch tuộc sống, phát hiện bạch tuộc con trong khoang miệng" xảy ra ở Hàn Quốc, có viện dẫn cả "được Khoa Y Đại học Kwangdong xác nhận" [31][32]. Thông thường theo quy trình sinh sản thì bạch tuộc mẹ đẻ trứng thành chùm và phải canh me quạt nước biển trong 160 ngày để trứng nở. Sau khi ăn bạch tuộc vài ngày mà đã có con ngọ nguậy trong miệng thì là quá nhanh [33].

Đỉa trong sữa

Năm 2012 có tin đồn rằng tại huyện Sóc Sơn, Hà Nội, rồi tại huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc, phát hiện đỉa trong sữa, thậm chí có người "uống sữa đỉa bâu đầy răng" [34][35]. Điều này trái với kiến thức cơ bản về môi trường sinh tồn và khả năng xâm nhập của đỉa tới dây chuyền đóng hộp sữa [36][37]. Mô tip đỉa hoặc "giống như đỉa" thỉnh thoảng vẫn xuất hiện, như tin năm 2014 có đỉa trong quần áo [38].

Trứng giả, gạo giả, hoa quả giả

Trứng, gạo, hoa quả giả làm từ nhựa là những tin đồn nhiều lần xuất hiện trên mạng [39][40]. Lời đồn thì nhiều nhưng mẫu vật thu được để kiểm nghiệm thì cực hiếm, và riêng số trứng đã thu và đưa "xét nghiệm, kết quả đó là trứng thật" [41]. Các nhà khoa học khẳng định nhựa không tan trong nước, không thể tạo ra được thực phẩm giả bằng nhựa có hình dáng, màu sắc, mùi vị y như thực phẩm thật, làm thực phẩm giả bằng nhựa không có hiệu quả về kinh tế vì chi phí tạo ra chúng còn đắt hơn cả chi phí làm ra thực phẩm thật [42][note 3].

Giò thịt bay vèo vèo qua tường hàng xóm

"Giò thịt bay vèo vèo qua tường hàng xóm" là sự kiện được mô tả là xảy ra ở một "đám cưới nào đó" ở "vùng nhà quê miền Bắc nào đó" do một "độc giả Đào Thị (Hà Nội) nào đó" viết ra. Nó phỏng theo mô tip "đám cưới cô Mịch" trong tác phẩm "Giông tố" ngày xưa, nhưng với giọng điệu miệt thị "dân nhà quê" dữ hơn. Với bài viết thể hiện nhân cách thấp kém như vậy nhưng Vietnamnet vẫn biên tập bừa mà không thẩm định sự xác thực tin tức [43].

Bố chồng bị dính chặt vào người con dâu

Ngày 18 tháng 9 năm 2012, Báo điện tử Đài Tiếng nói Việt Nam có đăng bài “Bố chồng hư đốn với nàng dâu, phải đi viện” của Chu Trinh. Theo bài viết này thì một ông bố chồng ở xã Tân Trung, thị xã Gò Công, tỉnh Tiền Giang trong lúc đang giao hợp với con dâu thì âm đạo con dâu bất ngờ co chặt lại làm cho dương vật bố chồng bị kẹt cứng trong âm đạo con dâu, không thể nào rút ra được nên người ta đã phải đưa hai cha con đi cấp cứu ở Bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang. Cũng theo bài viết trên thì ông Tạ Văn Trầm, Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang, cho biết bệnh viện ông đã cho chuyển hai cha con lên bệnh viện tuyến trên để điều trị vì bệnh viện không có kinh nghiệm điều trị những trường hợp như thế này.[44]

Tin trên của Báo điện tử Đài Tiếng nói Việt Nam đã được nhiều trang mạng của nhiều báo ở Việt Nam như Dân trí, VietNamNet, An ninh Thủ đô, Người Lao động, VnMedia, Pháp luật & Xã hội... đăng tải lại. Ngày 19 tháng 9, báo điện tử Infonet đăng bài Hàng xóm kể chuyện "giải cứu" bố chồng dính chặt con dâu của Giang Uyên và Trúc Hồ, trong đó có kể lại chuyện hàng xóm đã phát hiện ra việc bố chồng nàng dâu bị dính vào nhau như thế nào, đưa đi cấp cứu ra sao. Bài báo còn dẫn ra cả lời một số người trực tiếp chứng kiến sự việc. Theo bài báo này thì khi trao đổi với phóng viên qua điện thoại ông Tạ Văn Trầm đã xác nhận sự việc bộ chồng bị dính chặt vào người con dâu, phải đưa vào Bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang cấp cứu là có thật.[45][46]

Ngày 19 tháng 9, khi trao đổi với phóng viên báo Phụ nữ Today về vụ việc cha chồng nàng dâu bị dính chặt vào nhau, ông Hoàng Thọ Mẫn, giám đốc Bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang cho biết bệnh viện ông không hề tiếp nhận trường hợp cha chồng bị dính chặt vào người con dâu nào. Cũng trong ngày 19 tháng 9, ông Tạ Văn Trầm, phó giám đốc bệnh viện, khi trao đổi với phóng viên báo Người lao động cũng nói rằng bệnh viện này không hề tiếp nhận trường hợp cha chồng nàng dâu bị dính chặt vào nhau nào.[47] Chiều ngày 19 tháng 9, phóng viên của trang Ngoisao.net đã liên hệ với ông Ngô Hoàng Phi, Trưởng Công an xã Tân Trung để tìm hiểu sự việc thì được ông Phi cho biết là không hề có chuyện bố chồng bị dính chặt vào người con dâu xảy ra ở xã Tân Trung.[48]

Tối ngày 19 tháng 9, Báo điện tử Đài Tiếng nói Việt Nam đã phải xoá bỏ bài viết “Bố chồng hư đốn với nàng dâu, phải đi viện” khỏi trang mạng của mình.[49]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Tin vịt http://en.ejo.ch/476/ethics/fakes-in-journalism http://www.asnailsodyssey.com/LEARNABOUT/OCTOPUS/o... http://www.cnn.com/2009/US/04/01/april.fools.prank... http://listverse.com/2008/04/09/top-10-scientific-... http://www.zeit.de/2002/52/stimmts_zeitungsente http://www.clarku.edu/~piltdown/map_expose/chain_o... http://ngoisao.net/tin-tuc/thoi-cuoc/chuyen-la/bac... http://vnexpress.net/tin-tuc/khoa-hoc/moi-truong/x... http://vnexpress.net/tin-tuc/thoi-su/chua-phat-hie... http://vnexpress.net/tin-tuc/thoi-su/tich-thu-trun...